Ορισμός
«Φυτό – θαύμα», «θαυματουργό» και «παντοδύναμο», είναι ορισμένοι από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδονται στο ιπποφαές, ένα φυτό που όντας εφοδιασμένο με έναν εκρηκτικό συνδυασμό θρεπτικών συστατικών συγκαταλέγεται στις αποκαλούμενες «υπερτροφές».

Το όνομά του είναι αρχαιοελληνικό. Προέρχεται από τις λέξεις «ἵππος» (=άλογο) και «φάος» (=φώς, λάμψη) και σημαίνει «λαμπερό άλογο». Το ονόμασαν έτσι τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα οποία παρατήρησαν ότι τα τραυματισμένα άλογα που έτρωγαν ιπποφαές, ανάρρωναν πιο γρήγορα και το τρίχωμά τους αποκτούσε μεγαλύτερη λάμψη.

Το ιπποφαές είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος που ανήκει στην οικογένεια των Ελαιαγνοειδών και στο γένος Hippophae L. Συνολικά, υπάρχουν 6 είδη και 12 υποείδη ιπποφαούς. Το πιο κοινό είδος είναι το είδος Hippophae Rhamnoides που είναι αυτοφυές στην Ευρώπη από τη Νορβηγία έως την Ισπανία αλλά και στην Ασία έως και την Ιαπωνία και τα Ιμαλάϊα. Το είδος αυτό έχει πράσινα λογχοειδή φύλλα. Είναι φυτό δίοικο και άλλα φυτά είναι αρσενικά, ενώ άλλα θηλυκά. Στα αρσενικά φυτά εμφανίζονται καφετί άνθη. Στα θηλυκά εμφανίζονται πορτοκαλί καρποί που είναι πλούσιοι σε έλαια.

Στους σπόρους και στη σάρκα του καρπού εμπεριέχονται 190 θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, φυτικά λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά, χάρη στα οποία, το φυτό, χρησιμοποιείται στη φαρμακοβιομηχανία και στην κοσμετική. Παράλληλα, χρησιμοποιείται στην ποτοποιία και στη βιομηχανία τροφίμων.

Στην Ελληνική αγορά μπορείτε να προμηθευτείτε το έλαιο από τους καρπούς, σε υγρή μορφή ή με την μορφή κάψουλας. Το ιπποφαές διατίθεται ακόμα με τη μορφή αποξηραμένων καρπών και φύλλων και χυμού.

Χρησιμοποιούμενα μέρη
Ολόκληρο το φυτό.

Χρώμα
Ανοιχτό πορτοκαλί (καρποί) και πράσινο (φύλλα).

Ιστορία
Η ιστορία του ιπποφαούς μας ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, την περίοδο βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν τα άλογα του μεγάλου στρατηλάτη τρώγοντας ιπποφαές, ανάρρωναν γρηγορότερα και αποκτούσαν λαμπερό τρίχωμα. Αναφορές για το ιπποφαές συναντάμε ακόμα στο έργο του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη.

Για αιώνες, οι λαοί της Ασίας, Βαλτικής και Σκανδιναβίας, χρησιμοποιούσαν το ιπποφαές ως τροφή, καύσιμο, φάρμακο και γεωργικό εργαλείο. Στην παραδοσιακή ιατρική της Κίνας ξεκίνησε να χρησιμοποιείται πριν από 1000 χρόνια, την περίοδο της δυναστείας των Tang. Στη Μογγολία ο Τζένγκις Χαν (1162-1227) και τα στρατεύματά του έπιναν το χυμό από τους συνθλιμμένους καρπούς για να αποκτήσουν μεγαλύτερη αντοχή και για να θεραπεύσουν πιο γρήγορα τις πληγές τους.

Στα μέσα του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1940, αρχίζει να ακμάζει στη Ρωσία μία ολόκληρη βιομηχανία μεταποίησης του ιπποφαούς, αφού προηγουμένως είχε ξεκινήσει η σχετική επιστημονική έρευνα επάνω στις βιολογικά ενεργές ουσίες που εμπεριέχονται στους καρπούς, στα φύλλα και στο φλοιό του φυτού. Το πρώτο Ρωσικό εργοστάσιο για την παραγωγή προϊόντων από ιπποφαές δημιουργήθηκε στην πόλη Μπισκ της Ρωσίας. Tα προϊόντα αυτά ήταν μέρος της διατροφής των Ρώσων αστροναυτών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν ακόμα μία κρέμα από ιπποφαές που τους προστάτευε από την ακτινοβολία στο διάστημα.

Το ιπποφαές θεωρούνταν ακόμα γιατρικό για διάφορα προβλήματα του δέρματος όπως αυτά που προκαλούνται ύστερα από την έκθεση στη ραδιενέργεια. Το 1986 ύστερα από την πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας, τα θύματα που είχαν υποστεί εγκαύματα από τη διαρροή ραδιενέργειας, για την επούλωση των εγκαυμάτων χρησιμοποιούσαν έλαιο ιπποφαούς.

Σήμερα, το ιπποφαές θεωρείται ένα από τα ισχυρότερα όπλα που έχει στη φαρέτρα της η σύγχρονη ιατρική.

Γεύση
Οι καρποί του ιπποφαούς έχουν ξινή γεύση που θυμίζει συνδυασμό ανανά και φρούτων του πάθους. Την ίδια γεύση έχει και ο χυμός που εξάγεται από τους καρπούς, η οποία ωστόσο γλυκαίνει όταν αναμειγνύεται με άλλους γλυκύτερους χυμούς, όπως για παράδειγμα με χυμό μήλου ή σταφυλιών.

Χρήσεις
Οι φρέσκοι καρποί του ιπποφαούς είναι ιδανικοί για γλυκά πιάτα. Ταιριάζουν πολύ στις μηλόπιτες, μπορούν να γίνουν μαρμελάδα, παγωτό, σιρόπι και λικέρ. Ο χυμός των καρπών αποτελεί τη βάση για θρεπτικά smoothies και δροσιστικά σορμπέ και χρησιμοποιείται σε μάφινς και κουλουράκια. Οι αποξηραμένοι καρποί και φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται στην παρασκευή τονωτικού αφεψήματος.

Συνδυασμοί
Σε πολλά γλυκά πιάτα οι καρποί συνδυάζονται με βανίλια και γαρίφαλο και ο χυμός των καρπών πολλές φορές αναμειγνύεται με γλυκύτερους χυμούς όπως χυμό καρότου, μήλου, μπανάνας και σταφυλιών. Τα αποξηραμένα φύλλα και καρποί του ιπποφαούς που γίνονται ρόφημα ταιριάζουν με το τίλιο, το φασκόμηλο, το τσάι του βουνού, την εχινάκεια, τη μέντα και το τζίντζερ.