Ορισμός
Οι σπόροι είναι μπαχαρικό με γλυκό, πικάντικο και λιγάκι πιπεράτο άρωμα, ενώ φρέσκο θεωρείται βότανο και έχει δροσιστικό άρωμα που θυμίζει τζίντζερ και λεμόνι με νότες φασκόμηλου.
Το παίρνουμε από ένα φυτό που είναι αυτοφυές στις Μεσογειακές χώρες και στη Δυτική Ασία, αλλά σήμερα καλλιεργείται σε πολλές χώρες ανά την υφήλιο. Το φυτό αυτό φτάνει τα 80 εκατοστά ύψος. Έχει σκουροπράσινα φύλλα που μοιάζουν με τα φύλλα του Ιταλικού μαϊντανού και λεπτούς, διακλαδιζόμενους βλαστούς. Στα πανέμορφα άνθη με το ιδιαίτερο ροζ, μοβ ή λευκό χρώμα και το σχήμα ομπρέλας σχηματίζονται και παράγονται οι σπόροι.
Τα φρέσκα φύλλα χρησιμοποιούνται για το άρωμά τους στην Πορτογαλική, Λατινοαμερικάνικη και Ασιατική κουζίνα, ενώ στην Ταϋλάνδη χρησιμοποιείται στη μαγειρική ακόμα και η ρίζα του φυτού.
Οι σπόροι χρησιμοποιούνται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, μερικές φορές και σε συνδυασμό με το φρέσκο βότανο. Θεωρούνται ένα από τα χρησιμότερα μπαχαρικά στη μαγειρική διότι ταιριάζουν σχεδόν με κάθε συνδυασμό μπαχαρικών, αλμυρό ή γλυκό και φέρνουν την ισορροπία σε μίγματα αποτελούμενα από γλυκά και πικάντικα μπαχαρικά. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι συστατικό σε μίγματα όπως κάρυ. Οι σπόροι συνιστάται να αγοράζονται ολόκληροι, καθώς όντας εύθραυστοι είναι εύκολο να αλεσθούν.
Χρησιμοποιούμενα μέρη
Σπόροι και φύλλα.
Χρώμα
Καφετί ή κιτρινοπράσινο.
Ιστορία
Είναι ένα από τα αρχαιότερα μπαχαρικά και η έναρξη χρήσης του τοποθετείται χρονολογικά κατά το 5000 πΧ. Ακόμα, γίνεται λόγος για αυτό σε σανσκριτικές γραφές του 1500 πΧ.
Στα τέλη της εποχής του Χαλκού (περίπου 1000 πΧ) οι εισβολείς που εισέβαλαν στη Βρετανία, έφεραν μαζί τους κόλιανδρο, το οποίο χρησιμοποιούσαν για να αρωματίσουν το χυλό κριθαριού που έφτιαχναν. Στη συνέχεια, οι Βρετανοί αφού γνώρισαν το κόλιανδρο, το αναμίγνυαν με κρασί και κύμινο και με το μίγμα αυτό συντηρούσαν το κρέας. Άλλες ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι διαδόθηκε στη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη από τους Ρωμαίους.
Στην Ελλάδα πιθανολογείται ότι καλλιεργούνταν τουλάχιστον από το 2000 πΧ. Σε πινακίδα Γραμμικής Β γραφής που ανακαλύφθηκε στην Πύλο αναφέρεται ότι καλλιεργούνταν για την παρασκευή αρωμάτων. Οι σπόροι του χρησιμοποιούνταν ως μπαχαρικό και τα φύλλα του ως βότανο. Μεγάλες ποσότητες κόλιανδρου που τοποθετούνται χρονολογικά στη νεότερη εποχή του χαλκού, έχουν βρεθεί στους Σιταγρούς της Μακεδονίας. Ο Ιπποκράτης (4ος αιώνας πΧ) συνιστούσε τη χρήση του ως φάρμακο.
Ήταν πολύ σημαντικό και για τους Αιγύπτιους, καθώς έχει βρεθεί σε Αιγυπτιακούς τάφους της 21ης δυναστείας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν φυτρώνει από μόνο του στην Αίγυπτο, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να το καλλιεργούσαν. Ήταν γνωστό και στους Ισραηλίτες καθώς αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ότι το μάννα μοιάζει με το σπόρο του κόλιανδρου.
Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης χρησιμοποιούνταν περισσότερο ως αφροδισιακό και λιγότερο ως μπαχαρικό/αρωματικό για τα φαγητά, γιατί με τις μεγάλες ανακαλύψεις της περιόδου, ήρθαν στην Ευρώπη νέα περισσότερο «εξωτικά» μπαχαρικά και το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε σε αυτά. Ακόμα, με την κατάκτηση του Μεξικού και του Περού, οι Ισπανοί κατακτητές το έφεραν μαζί τους σε αυτές τις περιοχές και σύντομα έγινε απαραίτητο συστατικό του τσίλι.
Προέλευση
Ευρώπη (Ολλανδία, Ρωσία), Ασία (Ινδία), ΗΠΑ, Κεντρική και Λατινική Αμερική και Αφρική (Μαρόκο).
Γεύση
Οι σπόροι έχουν γλυκιά, ζεστή γεύση με μια υποψία πορτοκαλιού, ενώ το βότανο, φρέσκο, έχει διακριτική γεύση που θυμίζει πιπέρι, μέντα και λεμόνι. Η γεύση των σπόρων μπορεί να ενισχυθεί με ελαφρύ ψήσιμο πριν από το άλεσμα.
Χρήσεις
Οι Άραβες το χρησιμοποιούν στο αρνί, το κατσίκι και άλλα είδη κρέατος. Ταιριάζει με το ζαμπόν και το χοιρινό κρέας, ειδικά όταν περιλαμβάνει πορτοκάλι. Ενισχύει το κοτόπουλο, όλους τους τύπους λαχανικών, τις σαλάτες, τα πιάτα ψαριών και θαλασσινών. Χρησιμοποιήστε το στα ψάρια, μύδια, γαρίδες, λαχανοντολμάδες και μανιτάρια και παραδοθείτε στην πλούσια γεύση τους.
Συνδυασμοί
Τα φύλλα του κόλιανδρου μπορούν να συνδυασθούν με
βασιλικό, άνηθο, τριγωνέλλα,
σκόρδο, λεμονόχορτο και
μαϊντανό. Οι σπόροι συνδυάζονται άρτια με όλα τα μπαχαρικά αλλά ταιριάζουν καλύτερα με το
μπαχάρι, το κάρβι, το
κάρδαμο, το
τσίλι, την
κανέλα, το
γαρίφαλο, το
κύμινο, τους μαραθόσπορους, το
τζίντζερ, το
πιπέρι και τον κουρκουμά.