Ορισμός
Η φασκομηλιά είναι ένα φυτό που αυτοφύεται στις παράκτιες περιοχές της Βορείου Μεσογείου. Το βοτανολογικό όνομα του γένους Salvia δεν είναι τυχαίο. Προέρχεται από το Λατινικό salvare που σημαίνει σώζω ζωές ή θεραπεύω και έχει δοθεί στο φυτό ως εγκώμιο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Πρόκειται για ένα πολυετές θαμνόμορφο φυτό με ύψος περίπου 90 εκατοστά. Τα γκριζοπράσινα φύλλα και οι βλαστοί του φέρουν αδενώδεις τρίχες. Την άνοιξη εμφανίζονται στους βλαστούς μοβ άνθη, πόλος έλξης για τις μέλισσες, οι οποίες στη συνέχεια παράγουν μέλι γνωστό ως μέλι φασκόμηλου.

Υπάρχουν περίπου 750 είδη του γένους Salvia, αλλά αυτό που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στη μαγειρική είναι το είδος Salvia officinalis. Στην Ελλάδα συναντώνται κυρίως τα είδη S. officinalis, S. promifera, S. sclarea και S. fruticosa. Το τελευταίο είδος είναι και το πιο διαδεδομένο στη χώρα μας και είναι γνωστό διεθνώς ως «Ελληνικό φασκόμηλο» (Greek Sage).

Εκτός από τη χρήση του σαν αφέψημα και στη μαγειρική σαν αρωματικό βότανο χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό και καλλωπιστικό φυτό. Ακόμα, από τα φύλλα του φασκόμηλου εξάγεται με τη διαδικασία της απόσταξης με ατμό το αιθέριο έλαιό του που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων, στην αρωματοποιία και σε προϊόντα ατομικής υγιεινής όπως στοματικά διαλύματα.

Χρησιμοποιούμενα μέρη
Φύλλα.

Χρώμα
Πράσινο σε διάφορους τόνους.

Ιστορία
Οι αρχαίοι Έλληνες, Ρωμαίοι και Άραβες πίστευαν ότι διέθετε ξεχωριστές ιδιότητες. Θεωρούσαν ότι χάριζε μακροζωία και πνευματική διαύγεια. Για τις θεραπευτικές του ιδιότητες έχουν μιλήσει οι αρχαίοι Έλληνες Ιπποκράτης, Θεόφραστος και Διοσκουρίδης.

Για τους Ρωμαίους ήταν ιερό βότανο και για το λόγο αυτό, πριν τη συλλογή του βοτάνου γινόταν μία ειδική ιεροτελεστία. Έπρεπε το άτομο που επρόκειτο να κόψει φασκόμηλο να φοράει καθαρά ρούχα και να διαθέτει σιδερένιο μαχαίρι. Εκτός από τονωτικό του μυαλού, οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν και σαν οδοντόπαστα.

Το Μεσαίωνα χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο για την απώλεια μνήμης, προβλήματα όρασης, συκωτιού, επιληψίας, μόλυνσης και για τον πυρετό. Τον 9ο αιώνα ο Καρλομάγνος διέταξε να φυτεύεται στους αυτοκρατορικούς κήπους του στην Κεντρική Ευρώπη.Το 10ο αιώνα, στην ιατρική σχολή του Σαλέρνο στην Ιταλία, δημιουργήθηκε το εξής απόφθεγμα: «πως μπορεί να πεθάνει ένας άνθρωπος που έχει στον κήπο του φασκόμηλο;». Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί εκείνης της εποχής είχαν αντιληφθεί τις εξαιρετικές ιδιότητες του φασκόμηλου, το οποίο θεωρούσαν ότι προσφέρει μακροζωία.

Στην Αγγλία του 16ο αιώνα πριν ακόμα καθιερωθεί το συμβατικό τσάι, εξαιρετικά δημοφιλές ρόφημα ήταν το τσάι φασκόμηλου. Παράλληλα, δημιουργήθηκε μπύρα από φασκόμηλο. Ύστερα από έναν αιώνα, η Αγγλική βασιλική οικογένεια προσέλαβε προσωπικό που φύτεψε φασκόμηλο και λεβάντα, προκειμένου να σκορπίσουν στην πόλη οι ευχάριστες μυρωδιές των δύο αυτών βοτάνων, καλύπτοντας τις δυσάρεστες οσμές.

Προέλευση
Βαλκάνια (Ελλάδα, Αλβανία, Βουλγαρία, Κροατία) και Ασία (Τουρκία), Νοτιοανατολική Αφρική και Νότια και Κεντρική Αμερική. Φημισμένο για την ποιότητα του είναι το φασκόμηλο που φύεται άγριο στους λόφους της Δαλματίας, στην Αδριατική.

Γεύση
Έντονη γεύση, ελαφρώς πικρή που θυμίζει λεμόνι.

Χρήσεις
Επειδή μειώνει την αίσθηση του λίπους, ταιριάζει με το ελαιόλαδο, τα τυριά, το χοιρινό, το κυνήγι και στις κόκκινες σάλτσες. Στην Κρητική κουζίνα χρησιμοποιείται για το κάπνισμα κρεάτων και λουκάνικων.

Συνδυασμοί
Συνδυάζεται με βασιλικό, δάφνη, σκόρδο, μαντζουράνα, μέντα, ρίγανη, πάπρικα, μαϊντανό, πιπέρι, δενδρολίβανο, θρούμπι, εστραγκόν και θυμάρι.